Conte và bàn cờ Subbuteo
Mùa thu năm 2023, chỉ vài tuần trước khi Tottenham gọi điện mời ông thay thế Nuno Espirito Santo, Antonio Conte xuất hiện tại Festival dello Sport – sự kiện thường niên do Gazzetta dello Sport tổ chức tại chân dãy núi Dolomiti.
Người dẫn chương trình Andrea Di Caro đã yêu cầu Conte mô tả sơ đồ 4-2-4, cả khi có bóng lẫn khi mất bóng. Đó là hệ thống mà ông từng dùng để đưa Bari và Siena thăng hạng Serie A vào các năm 2009 và 2011. Khi ông được bổ nhiệm tại Juventus, giới truyền thông Turin còn cho rằng ông quá cứng nhắc, chỉ biết gắn bó với sơ đồ này.
Đứng trước bàn Subbuteo, Conte bật cười khi thấy các quân cờ được xếp thành hàng thủ ba người. Đó chính là lối chơi từng giúp ông giành chức vô địch ở Juventus, Chelsea và Inter.
Sơ đồ 3-5-2 và các biến thể đã trở thành “thương hiệu” gắn với Conte, đến mức nhiều người quên rằng ông từng thành công với những cách chơi khác. Hình ảnh “cứng nhắc”, “giáo điều” dán lên Conte thực ra không phản ánh đúng bản chất – một HLV linh hoạt và luôn thích nghi.
Bước ngoặt tại Napoli
Conte đến Manchester tuần này trong bối cảnh Napoli chuẩn bị gặp Man City ở Champions League. Cuối tuần trước, Man City vừa vùi dập MU 3-0. Dư luận lại chỉ trích Ruben Amorim vì kiên định với sơ đồ 3-4-2-1 bất chấp kết quả thất vọng. Amorim khẳng định: “Tôi sẽ không thay đổi. Tôi tin vào cách của mình.”
Nhiều người sẽ nghĩ Conte cũng hành xử như vậy. Nhưng thực tế, ông đã thay đổi, và đó là lý do ông luôn chiến thắng.
Tại nhà riêng ở Turin, Conte có một phòng làm việc, nơi ông nghiên cứu các trận đấu và thử nghiệm ý tưởng trên bàn Subbuteo. Ông thường nói: “Bóng đá luôn tiến hoá. Các HLV quan sát nhau, chọn lọc ý tưởng rồi điều chỉnh để biến thành của mình.”
Trong thời gian nghỉ ngơi giữa Tottenham và Napoli, ông không hề “ngồi yên”. Ông xem, học hỏi, cập nhật. Kết quả: Conte phiên bản 3.0 ra đời.
Napoli dưới thời Conte – linh hoạt và sáng tạo
Nguyên tắc cốt lõi của Conte vẫn giữ nguyên: tinh thần chiến đấu, sự cân bằng và cường độ. Nhưng Napoli hiện tại chơi khác nhiều so với “Conte quen thuộc”.
Trong chiến thắng 3-1 trước Fiorentina, Napoli đá với hàng thủ bốn người. Đội trưởng Giovanni Di Lorenzo đảm nhiệm vai trò lai, khi thì hậu vệ cánh, khi thì trung vệ, khi thì tiền vệ. Kevin De Bruyne cũng vậy, trở thành toàn năng – chơi được mọi vị trí từ số 6, 8, 10 đến 11, 9.
Sự xuất hiện của De Bruyne gợi nhớ đến thương vụ Andrea Pirlo năm 2011. Khi ấy, Conte buộc phải thay đổi để tận dụng khả năng của Pirlo, và Juventus bất bại cả mùa để giành Scudetto. Lần này cũng vậy, Conte lại điều chỉnh để De Bruyne phát huy tối đa phẩm chất.
Ký ức và sự lặp lại lịch sử
Mùa trước, Conte từng chuyển từ 3-4-2-1 sang 4-3-3 để khai thác Khvicha Kvaratskhelia. Khi ngôi sao người Georgia ra đi, thay vì quay lại “bài cũ”, ông tiếp tục luân phiên sơ đồ tuỳ đối thủ. Kết quả: Conte trở thành HLV đầu tiên sau Fabio Capello vô địch Serie A với ba đội bóng khác nhau (Juventus, Inter, Napoli).
Với De Bruyne, ông tiếp tục sáng tạo: “Kevin là một thiên tài. Nhiệm vụ của HLV là tìm giải pháp để các cầu thủ cùng tồn tại. Vai trò chúng tôi xây cho Kevin là hoàn hảo cho cậu ấy.”
De Bruyne ghi 2 bàn trong 3 trận đầu tiên, Napoli toàn thắng cả ba. Beppe Bergomi thậm chí so sánh Napoli với Fluminense của HLV Fernando Diniz – đội bóng Brazil nổi tiếng với lối chơi kết nối không vị trí.
Conte và Champions League – nghịch lý lớn
Dù Conte đã vô địch 6 lần trong 9 mùa dẫn dắt ở Serie A và Ngoại hạng Anh, thành tích ở Champions League vẫn là dấu hỏi. Lần xa nhất ông tiến được chỉ là tứ kết 2013 cùng Juventus.
Tuy nhiên, cần nhớ: ông luôn tiếp quản các CLB khủng hoảng. Juventus sau hai mùa xếp thứ 7, Chelsea sau mùa “thảm hoạ Mourinho”, Tottenham năm 2021, và Napoli sau màn bảo vệ ngôi vương tệ nhất lịch sử Serie A.
Ở giải quốc nội, ông ngay lập tức biến họ thành nhà vô địch. Nhưng Champions League là một hành trình dài, và đôi khi ông rời đi trước khi hưởng trái ngọt. Juventus và Inter sau đó vào chung kết, nhưng nền tảng đã được Conte đặt sẵn.
Một Conte khác – vẫn máu lửa, nhưng chín chắn hơn
Tính cách mạnh mẽ khiến Conte thường gây chia rẽ, nhưng các giám đốc như Beppe Marotta (Inter) và Fabio Paratici (Tottenham) vẫn luôn tìm cách tái hợp. Bởi đơn giản, ông mang về chức vô địch.
Tại Serie A, ông hồi sinh nhiều cầu thủ MU bị bỏ rơi: Ashley Young, Lukaku, McTominay, và mới nhất là Hojlund. Tiền đạo này ghi bàn ngay trong trận ra mắt Napoli và hứa hẹn sẽ là mũi nhọn cho lối chơi phản công tốc độ.
Ở tuổi 56, Antonio Conte vẫn đầy nhiệt huyết, vẫn không ngừng hò hét ở khu kỹ thuật, nhưng đã thay đổi mạnh mẽ về chiến thuật. Những định kiến gắn mác “cứng nhắc” cho ông cần được gạt bỏ.
Conte không bao giờ ngừng suy nghĩ, nghiên cứu và sáng tạo. Ông biến Subbuteo thành công cụ chiến thuật, và biến Napoli thành minh chứng sống động cho sự tiến hoá không ngừng của mình.
